VIII. Biến Thông Thiên Địa Tất Yếu
Phàm người học Dịch đều nên biết (Tất yếu): Mỗi vật đều có một thân hình, mỗi thân hình đều có âm dương, thượng hạ, tả hữu. Khi một dịch tượng đã tính xong là sáu vạch. Thành sáu vạch là thành một Quái Lý, Quái Tượng. Quái Lý đó đối với người nói Dịch, học Dịch, giảng Dịch, thường thường phải ví như là một trạng thái, một cảnh huống, một sự kiện, một khí vận, một vận thế…
Dịch Học Sĩ phải nhân Quái Lý ấy mà điều lý trên bất cứ vấn đề nào, có Biến thông được như vậy thì mới rõ được cơ vi động tĩnh khắp muôn phương. Chỉ có một Quái Lý rồi người học Dịch đem Quái Lý đó soi vào trên mọi sự, vật, việc mà Hội lý quán thông. Biến thông thấy biết được là do ở Lòng Vô tư. Vô tư có được là do ở Tu tâm dưỡng tánh, càng trau dồi thì Đức Thần Minh càng tỏ rạng, có thể thấu suốt muôn trùng. Muốn thấu suốt muôn trùng thì trước phải học biết cho rõ Nghĩa lý của mỗi Quái Tượng (Dịch tượng). Mỗi ngày phải theo dõi quái nghĩa để nhìn biết hiện tượng, Ý tượng của quái lý mỗi giờ mỗi khác. Nhiều ngày như vậy thì mở rộng được kiến thức. Người đời khó đạt được Dịch là tại chẳng học Dịch lý, mà lại chỉ học Từ chương chết nghĩa. Và cũng bởi Chưa hiểu rõ ràng nghĩa lý của từng quái một mà đã Vội vã đi sâu vào dịch. Rốt cuộc sẽ Mất lý, Mất đường lối, rồi Mất lòng tự tín mà đâm ra Chán nản cũng nên.
Dưới đây là ví dụ nêu ra để làm đường lối học Dịch và cũng là phép BIẾN THÔNG TẤT YẾU cho người học Dịch và muốn nói Dịch.
Trong cõi trời đất minh mông bát ngát mà Lòng người hay ta có lúc muôn biết Cớ sự động tĩnh ra sao, năm nay, ngày nay hoặc giờ nào tùy lúc muốn biết thì Dịch sẽ trả lời ngay trong khi bạn tính xong một dịch tượng. Biết rằng mỗi người là một trường hợp, đứng trong một cuộc diện hay cục bộ khác nhau mà nguyên lý thì chỉ có một. Cái chỉ có một ấy nay xin dẫn chứng sơ mọn dưới đây.
Ví dụ: Ta tính được dịch tượng là Hỏa Sơn Lữ, quái nghĩa là Khách dã, cứ theo Khoa Động Tĩnh học thì bạn biết là Khách động, hoặc suy xét về trong nhà thì người Ở đậu có chuyện, suy về nhà quán thì là Quán trọ, Quán nước, Tiệm hớt tóc có chuyện, suy về tĩnh vật trên một chiếc xe là cái Yên phụ để chở thêm, suy về xuất dương cư ngụ là Ngoại trú, suy về sự thể là Tạm ghé… đại khái cái Nguyên lý của nó là Khách dã, là Đỗ nhờ, Tá túc. Biết thích nghi với hoàn cảnh, xã hội, thời đại, thì biết được việc xảy ra cho chính mình hay cho người khác. Sở dĩ biết được Chính xác là vì mỗi khi đã tính xong một Dịch tượng, trước tiên nên Xét thế vị thân mình, nếu không có Lý đó với Dịch tượng đó, thì phải Xét đến bàng cận vãng lai, thứ mới đến bổn xóm, rộng ra nữa là làng tỉnh của mình đang ở, hơn nữa là một quốc gia hay quốc tế.
Cứ Từ từ mà Xét ắt sẽ thấy được quái Lý đó thuộc về cho mình hay bàng cận thân thích, bổn xóm, hay quốc gia, thế sự, đạo lý, vv…
Khi chưa tính xong Dịch tượng mà Lòng người hay ta muốn biết trong năm nào thì dịch tượng khi tính xong có Nghĩa trong năm đó. Nếu trước muôn biết trong ngày nào, giờ nào thì dịch tượng có Nghĩa cho ngày đó, giờ đó vv…
